Ветеринариялық медицина кафедрасы

Білім

• 1979-1984 жж. Троицк ветеринарлық институты, Троицк қ., Ресей, Ветеринария.
• 2000 ж. Ресей Федерациясының ветеринария ғылымдарының кандидаты.
• 2002 ж. ҚР ветеринария ғылымдарының кандидаты. 16.00.02 – жануарлар патологиясы, онкологиясы және морфологиясы.
• 2002 ж. А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ-нің доценті.
• 2004 ж. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің доценті.
• 2006 ж. А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ-нің профессоры.
• 2008 ж. ҚР ветеринария ғылымдарының докторы. 16.00.02 – жануарлар патологиясы, онкологиясы және  морфологиясы Қаз.ҚАУ, Алматы (2007),  ҚР  Білім және ғылым министрлігінің Комитеті;
• 2011 ж. Білім және ғылым министрлік профессоры - Ветеринария.
• 2022 ж. А.Байтұрсынов атындағы ҚӨУ-нің құрметті профессоры.

Оқытылатын пәндер

•  Жануарлар патологиясы
• Жануарларды сойып жару 
• Гистология және патогистотехника
• Этология
• Жабайы және экзотикалық жануарлар этологиясы
• Ұсақ үй жануарлар этологиясы
• Ветеринарлық акушерлік және гинекологияда заманауи зерттеу әдістері
• Эксперимент теориясы мен әдістері;

Жұмыс тәжірибесі

• 1984-1987 жж. ТВИ-нің салалық ғылыми-зерттеу зертханасының кіші ғылыми қызметкері (Троицк, РФ).
• 1987-1988 жж. Бөлімше аға мал дәрігері Қостанай облысы, Комсомол ауданы.
• 1989-1993 жж. Ассистент, 1993 -2001 –Жануарлар анатомиясы мен физиологиясы кафедрасының аға оқытушысы.
• 2001-2002 жж. АТ институтының директор орынбасары,  Жануарлар анатомиясы мен физиологиясы кафедрасының доценті.   
• 2004-2006 ж. Ветеринарлық медицина институтының директоры.
• 2006-2010 ж.  Жануарлар анатомиясы мен физиологиясы кафедрасының профессоры.
• 2010-2011, 2014 жж. Ветеринарлық медицина кафедрасының меңгерушісі.
• 2015-2016 жж. Ветеринария және мал шаруашылығы технологиясы факультетінің деканы.
• 2016 жылдан қазіргі уақытқа дейін-Ветеринариялық медицина кафедрасының профессоры.

Кәсіби біліктілікті арттыру туралы куәліктер/сертификаттар

• Морфология және биотехнология бойынша біліктілікті арттыру, Орал мемлекеттік ауылшаруашылық академиясы, Екатеринбург, Ресей, 2008 ж.
• Соттық-ветеринария және жануарлар патологиясы бойынша біліктілікті арттыру. Санкт-Петербург, Ресей, 2008 ж.
• Полтава қаласында біліктілікті арттыру 2008 ж.(Украина).
• Біліктілікті арттыру Санкт-Петербург. Ветеринариялық академия, 2008 ж.
• «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» гранттарының иегері (2008 ж., ҚР Білім және ғылым министрлігі).
• Германия академиялық алмасу қызмет грантының иегері – DAAD (2009, Бонн, Германия).
• CERTIFICATE OF ATTENDANCE The International Conference «FARM ANIMAL GENETIC RESOURCES AND DIVERSITY OF ANIMAL CHARACTERISTICS», Baisogala, Lithuania,  27.05.2013.
• CERTIFICATE has participated at the seminar Perspectives of development of Veterinary Medicine study programme held in Veterinary academy, Kaunas, Lithuania.10.06.13.
• Тілдерді оқыту курсы (неміс тілі) BerlitzSchule (Берлин, Германия, 2013 ж.).
• Тілдерді оқыту курсы (неміс тілі) Berlitz Schule (Берлин, Германия, 2014ж.).
• Лейпциг университетінде тағылымдамадан өтті  (Германия, 2013ж.)
• Литва денсаулық ғылымдары университетінің патологиялық орталығында  тағылымдамадан өтті (2014ж.),
• Литва денсаулық ғылымдары университетінің ветеринарлық академиясында «Ветеринариялық патология» бағдарламасы бойынша патологиялық орталықтың жұқпалы аурулар кафедрасында  тағылымдамадан өтті  (№ 12/11/13/05) 10 маусым 2014 ж.
• Тіл мектебінде тағылымдамадан өту  Berlitz (Scharlotenburg, Берлин, Германия) 2014 ж.  (Германия).
• Биотехнология және жануарлардың көбеюі бойынша практикалық оқыту семинары. Қостанай, обл. тіркеу № 2721, қараша 2015 ж.
• Certificate"High-tech production and food safety" within GPIIR-2, Kaunas, Lithuania, December 5, 2015.
• «Азық-түлік қауіпсіздігі» біліктілігін арттыру тіркеу №: VAF04-8-35/ 26.12.2015, Қостанай.
• Халықаралық білім беру жобасы «Twinning Projekton Veteuinarie Eduktion» Ветеринарлық  мектеп  (Тулуза, Франция, 18.04.-24.05.2017;
• Жас малдардың сүт өнімділігін және қауіпсіздігін арттыру үшін тауарлы шаруашылықтардағы сүтті табындарды ветеринариялық күту ерекшеліктері. Чаглинка. Көкшетау, Қазақстандағы неміс ауыл шаруашылығы орталығы. Атамекен, 2018 ж.
•  Біліктілікті арттыру «Сиырлардың репродуктивті денсаулығын диагностикалау және алдын алудың инновациялық әдістері» 2018 ООМемлАУ, ТВИ, Троицк, Ресей, 2018 ж.
•  «Жоғары өнімді сиырлардың репродуктивті қызметін жақсартуға бағытталған кешенді диагностикалық, профилактикалық және емдік шаралар» біліктілігін арттыру «Қызыл ту ордендері» мемлекеттік ветеринарлық академиясы, Витебск қ., Беларусь. 10-28. 02 2019 ж.
• «Табындарды көбейтуді басқару әдістері» біліктілігін арттыру (72 сағат) (ЛУНЗ, Каунас, Литва).
• Біліктілікті арттыру «Өнімді жануарлардың буаздығы мен бедеулігінің диагностикасы» Қостанай қ., VetAcademy 2019 ж.).
• «Білім берудегі тиімді коучинг» ҚР БҒМ А.Байтұрсынов атындағы ҚРУ, Қостанай, (72 сағат) №4349 маусым 2022 ж.
• «Жануарлар өнімдерін өндіру және бастапқы өңдеудің ресурс үнемдейтін, қарқынды технологиялары (мамандығы – етті мал шаруашылығы)» біліктілігін арттыру «Ресей мал шаруашылығын басқару академиясы» Федералдық мемлекеттік бюджеттік оқу орны Быково, Мәскеу қ. 2022.

Кәсіби ұйымдарға мүшелік

• 2015-2016 жж., 2019-2020 жж. -  А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ Ғылыми кеңесінің мүшесі.
• 2020-2022 жж. А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті ҰАҚ биоэтикасы  бойынша локалды комиссиясының мүшесі, 08.10.2020 ж. № 57 НҚ бұйрығы.
• «Twinning Projekton Veteuinarie Eduktion» халықаралық жобасының бағдарламасын жүзеге асыру (Тулуза, Франция) 2017 ж.
• "Twinning Projekt on Veteuinarie Eduction" сертификаты 18.04.-24.05.2017 (Тулуза, Франция).
• GISAP (Лондон, 2015-2017) халықаралық ғылыми-талдау жобасының ветеринария саласындағы сарапшы.
• «Austrian Journal of Technical and Natural Sciences» ғылыми журналының сарапшысы (Austrian Journal of Technica and Natural Sciences 2016 жылдан қазіргі уақытқа дейін).
• «3i: intellect, idea, innovation–интеллект, идея, инновация» журналының рецензенті.
• 2020-2022 жж.В.И.Двуреченский атындағы а/ш институтының кеңес мүшесі.
• 2022 ж. С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ-нің (Астана) 6D120100 - Ветеринарлық медицина мамандығы  бойынша Диссертациялық Кеңес (уақытша) мүшесі.

Марапаттар мен сыйлықтар

• 2011-2012 жж. қорытындысы бойынша А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ үздік оқытушысы» атағы.
• Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы ерекше еңбегі үшін «БІЛІМ БЕРУ ІСІНІҢ ҚҰРМЕТТИ ҚЫЗМЕТКЕРІ» төсбелгісі (6.12.13/куәлік  № 500).
• Грант ДААД (Бонн, Германия, 2009 ж.).
• Грант ДААД ғылыми зерттеулер (Бонн, Ляйпциг, Германия, 2013).
• ҚР Б және ҒМ гранты «2007 жылдың ЖОО үздік оқытушы».
• ҚР Б және ҒМ гранты «2013 жылдың ЖОО үздік оқытушы».
• «А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті» ҰАО ректорының «Білім мен ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі, жоғары жетістіктері үшін» Құрмет грамотасы 06.04.2022.
• «А.Байтұрсынов атындағы ҚРУ еңбек сіңірген профессоры» КЕАҚ Ғылыми кеңесінің 27.05.2022 ж. № 9 шешімі.

Қызмет көрсету саласындағы қызмет

•  Агроөнеркәсіп кешенінің ветеринария мамандарының біліктілігін арттыру курстарының ұйымдастыру комитетінің мүшесі және жетекші оқытушысы.  А.Байтұрсы-нов атындағы  ҚМУ, 2019 ж.
• Ұйымдастыру комитетінің мүшесі және жетекші оқытушы «Ветеринария мамандығы бойынша колледж түлектеріне дайындық курстары».  А.Байтұрсы-нов атындағы  ҚМУ, 2019 ж.
• 267 «Білім мен ғылыми зерттеулердің қолжетімділігін арттыру» бюджеттік бағдарламасының 100 «Агроөнеркәсіптік кешен субъектілерін өтеусіз негізде ақпараттық қамтамасыз ету» кіші бағдарламасын іске асыру шеңберінде дәріскер.

Монографиялар

• Монография РУМС – 2008ж. 11,8 б.б

Оқу құралдары

• Жануарлар патологиясының негіздері. «Ветеринария», «Ветеринариялық санитария» мамандықтарының студенттеріне арналған оқу құралы – Қостанай, 2014. 240 б., әдебиеттер тізімі 65 атау.  А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің оқу-әдістемелік кеңесінде бекітілген, 2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 6А хаттама, А. Тегза.                                        
• Ұсақ жануарлар мен құстардың патологиялық анатомиясы.-Оқу-әдістемелік құрал Қостанай: А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ, 2014 – 91 б./А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданып, баспаға ұсынылды, №  6 24.12.2014 ж. А.Тегза.                                           
• Ғылыми танымның әдістемесі және эксперимент әдісі А.Байтұрсынов ат.ҚМУ, 2014-136 б./А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің 2014 жылғы 24 желтоқсандағы №6 қаулысымен мақұлданған және басып шығаруға ұсынылған/ Қостанай. А.Тегза,  И.Тегза.
• Жануарлар патологиясының негізідері 5В120100 «Ветеринариялық медицина» және  5В120200«Ветеринариялық санитария» ма­мандықтарында оқитын студенттерге ар­налған оқу құралы.- Қостанай, 2016,174 бет;/ А. А.Тегза, А.К.Кунтуған - Қостанай, 2016,178 бет. Бекітілді А. Байтурсынов ат. ҚМУ, хаттама  27.04.2016 ж. № 2, А.Тегза,  А.К.Кунтуган.
• «Жануарлар этологиясы» оқу-әдістемелік құралы «Ветеринариялық ме­дицина» «Ветеринариялық санитария», «Зоо­техника», «Биотехнология», «Биология» ма­мандықтарының студенттеріне арналған - Қоста­най, 2016.305; А.А.Тегза,  А.К. Кунтуган.
• Сиырлардың репродуктивті қызметінің бұзылыстарын түзету бойынша ұсыныстар/Әдістемелік ұсыныстар – Қостанай: А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ, 2020 – 30 б. (бекітіліп, ұсынылды. 25.06.2020 хаттама № 6) А.Тегза, М. Н. Джуланов, Н.Баимбетова.
• Сиырлардың бедеулігін диагностикалау, емдеу және алдын алу бойынша ұсыныстар. Әдістемелік нұсқаулар – Қостанай: А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ , 2020 –30 б. ( бекітіліп, ұсынылды 25.06.2020 хаттама № 6, А.Тегза, М.Н. Джуланов, Н. Баимбетова.

Жарияланымдар

• 2015  Патент № 89051 (54) Қойлардың жамбас мүшелерінің тұяқ ауруларына арналған препараттарды енгізу әдісі (11)30206 Тегза А.А., Днекешев А.К., Жубантаева А.Н.
• Morphological and histological changes with hoof pathology of Akjaik sheep breed Zhubantayeva, A.N., Tegza, A.A., Schoon, H.-A.Global Veterinaria, 2014, 12(4), pp. 487–490$.
• Analysis of morpho-functional characteristics of uterine horns in ovarian sclerosis Khassanova, M.A, Tegza, A.A, Mikloshevich, T.I., Muaik, M., Albina, A. Biology and Medicine, 2015, 7(5), BM-144-15.
• Economic efficiency of new insecticides used for protecting cattle from zoophilous flies in Northern KazakhstanAubakirov, M.Z., Tagaev, O.O., Domatsky, V.N., ...Marinenko, T.G., Tegza, A.A.Biology and Medicine, 2015, 7(5), pp. 1–5.
• Hemostatic Profile of Holstein Heifers Depending on Age Yanich, T.V., Derkho1, M.A., Tegza,A. (2022).. International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies, 13(1), 13A1U, 1-11. http://TUENGR.COM/V13/13A1U.pdf DOI: 10.14456/ITJEMAST.2022.21.
• Epizootology and Epidemiology of Opisthorchiasis in Northern Kazakhstan Aubakirov, M.Z., Abdybekova, A.M., Khassanova, M.A., ...Erenko, E.N., Namazbai, K.N.OnLine Journal of Biological Sciencesthis link is disabled, 2022, 22(3), pp. 340–346.
• Antibiotic resistance of enterobacterial pathogens isolated on the territory of the Northern Kazakhstan Mendybayeva, A.M., Aliyeva, G.K., Chuzhebayeva, G.D., Tegza, A.A., Rychshanova, R.M.Comparative Immunology, Microbiology and Infectious Diseasesthis link is disabled, 2022, 87, 101854.
• The Hemostatic System and Its Variability during Pregnancy of Holstein Breed Animals" by T. V. Yanich, M. A. Derkho, A. A. Tegza, has been published in the WSEAS Transactions on Environment and Development, ISSN / E-ISSN: 1790-5079 / 2224-3496, Volume 18, 2022, Art. #117, p.1252-1258.

Ұлттық жобалар

• 2016-2020 жж. Ғылыми жетекші. Тақырыбы:Сиырлардың ұрпақты болу мүшелерінің патологиясының морфологиялық аспектілері ; мем. тіркеу № 0116РК00249
• 2018-2020 жж. Жауапты орындаушы ПҚФ.Агроөнеркәсіптік кешен саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер 2018-2020 жж (О.0879) ғылыми-техникалық бағдарлама бойынша: BR06249373- «Ірі қара мал шаруашылығында асылдандыру әдістерінің тиімділігін арттыру» жобасы бойынша: «Сүтті мал шаруашылығында асыл тұқымды асылдандырудың тиімді әдістерін дамыту» іс-шарасына: «Ұйымдық әлеуетті арттыру» мал шаруашылығы»
•  2021-2023 жж. 2021-2023 жылдарға арналған бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде BR1076503 «Етті мал шаруашылығында генетикалық ресурстарды сақтау және жақсарту бойынша селекциялық процесті тиімді басқару технологияларын әзірлеу» тақырыбы бойынша ПҚФ жұмыс тобының мүшесі.